19 Disyembre 2007

Sabi ko, maaga akong magigising para maisoli ko ang aklat na hiniram ko sa reserve section sa main lib. Pero, maraming salamat kay Hanging Amihan, tanghali na akong nagkaulirat. Ligo. Check ng email. Inom ng Milo. Bihis. Bilis. Pumapatak ang metro. P2.50 yata kada oras ang multa ‘pag di naisoli sa oras ang aklat.

Mabilis pa sa alas kuwatrong nilipad ko ang UP (hindi ko pa nasisimulan ang pagsasanay sa teleportation). Nagtext si Joel, sarado raw ang main lib. Naknampating! Pa’no ang aklat? A, bahala na si Batman.

Nagkita kami ni Joel sa Sunken Garden. Lunch. Ang tahimik ng lalaking ‘to. Kulang na lang gawin kong clown ang sarili para lang magkaguhit naman ang noo’t pisngi niya. Lagi pang late reaction. Naalala ko tuloy ang android sa 2046 ni Wong Kar Wai.

Pagkatapos ng lunch namin ni kaibigang android, nagpunta ako sa SC para ipa-photocopy ang buong aklat. Opo, hindi uso sa akin ang intellectual property right. Sige lang nang sige sa pagre-reproduce ng mga aklat.

Umuwi ako para magpalit ng damit. Medyo may naaamoy kasi akong kakaiba sa katawan ko. Hapon na nang makabalik ako sa UP. Marami-rami na ring tao ang parang langgam na pagala-gala sa acad oval (hindi pala langgam, kasi, nakapila ang mga langgam). Hinintay ko ang ilang kaibigan para may kasabay akong manood ng Lantern Parade. Hindi kasi kumpleto ang okasyon ‘pag wala ang mga kaibigan. Ang Lantern Parade ay hindi lamang tungkol sa parada, mga parol, pakulo ng Fine Arts, at fireworks display. It’s all about friendship, too. Naks!

Nagkita-kita kami nina Ane, Quen (ang birthday boy), Hanzel, Noemi, at Badang sa Quezon Hall. Sumunod si Boogin. Nakita ko rin si Vin na nagpe-perform para sa Kontra-Gapi. Medyo dismayado kami dahil hindi sing-bongga ng mga parol dati ang ipinarada ng mga kolehiyo. Saving grace talaga ang FA. Ang kuwela at patok ng presentasyon nila. Ayos din si Sir Jovy bilang host. Walang dull moments ‘pag nagsalita na siya. Siyempre, ang inaabangan ng lahat, ang fireworks display. Para kaming batang first time makakita ng gano’ng putukan. Isa pang siyempre, hindi kumpleto ang okasyon nang walang komosyon mula sa mga tibak mula sa STAND-UP.

Humabol din sina Shiglyn at Pop. – Habang sinusulat ko ‘to, dumating ang landlady ko. Sanabagan! Invasion of private space. Ang daldal, sobra, walang kaparis. Nalulungkot daw siya kasi aalis na raw ang paborito niyang tenant (ako). At nagtsismis na naman ng kung anu-ano. Pati paninigarilyo ko, pinakialaman. – Dumiretso kami sa Sunken Garden para kumain. Bumabaha ng tao. Dumating din si Tina, Charm, at Xenya.

Nilalantakan ko ang inihaw na pusit nang gulatin ako ni Mark. Kasama niya sina Carlo at Babit, ang mga Charmed Ones ng B2B sa Peyups. Nando’n din si Jason/Jayson, first time kong na-meet. Ubo, ubo. Basta. Nakakatuwa silang kasama, lalo na si Mark.

At dahil birthday ni Quen, dumiretso kami sa boarding house sa Dagohoy. Sarap talaga ng cake, isa sa mga kahinaan ko. Di ko pa nakakalahati ang San Mig pale pilsen nang iwan ko na ang tropa at sunduin si Joel sa bahay nila. Nagpahinga ako sandali do’n habang pinapakinggan ang kokakan ng mga palaka. Bigla kong hinanap-hanap ang probinsiya. Pagkatapos, umuwi kami sa bahay.

Recap

Dec. 2 - Pagtugon sa pangangailangang seksuwal.

Dec. 3 - Imbes na pumasok ako sa klase ko sa MP 225 (Pagsusuri ng mga Textong Kritikal) at nakikinig sa pag-uulat ng ilang kaklase, ayun, um-attend ako ng launching ng aklat ni Mam Marot, ang "The Cattle Caravans of Ancient Caboloan". Bukod sa makaka-bonding ko ang ilang kaibigan, nakikini-kinita kong babaha ng pagkain pagkatapos ng launch. Tunay nga, naanod ako sa flash flood ng lechon, pinakbet, dinuguan, arroz caldo, puto't kutsinta, kakanin, atbp.

Ka-table ko si Wennie na naaliw sa juice na may buto (na sabi ko, parang itlog ng Undin), si Bebang na hyper na hyper na naman, Haids na diyeta-diyetahan daw, at ang FHM cover girl na si Jing. Nakisalo rin sa table namin si Sir Bomen na bagong-bago ang hairstyle (siyempre pa, walang pagsidlan ang kakiligan ng nagbabalik-puberty stage na si Wen), si Mam Jane Rodriguez kasama ang asawang si Sir Tatel na nawiwindang kung anong okasyon ang dinadaluhan, Sir George na to the max ang kakulitan, at isang babaeng di namin kilala.

Kinaladkad ko ang mga kaibigan palabas ng FC, baka kasi makita ako ng prof ko. Nagpunta kami sa mala-city of blinding lights na Quezon Hall. Picture-picture, ano pa. Natatawa kami kay Richard, ang male version ni Bebang. Extreme sa ka-hyperan. Nang mapagod sa pagpo-pose, pinag-usapan ang lecture sa Subic at Christmas Party.

Diretso kami sa Sarah's nang pagpatayan kami ng ilaw. Ano pa ang aasahan? Siyempre, budget cut, kailangang magtipid sa ilaw. At sa maniwala't hindi, may curfew po sa UP naming mahal. Nag-enjoy naman kami sa Sarah's nanlibre si Rita (na sana si Wen kasi birthday niya). Ang sarap ng isaw baboy, ang kapal-kapal ng tae. Yum!

Dec. 4 - Muling pagpapalaya sa seksuwal na katawan

Inuman ng konti sa Katips with Tina, Quen, Dit, Charm, Ads, Froze. Birthday ni Charm. Siyempre, nilantakan ko na naman ang ma-taeng isaw baboy.

Dec. 5 - Pumanaw si Sir Nick at Sir Rene. Kelan lang, pinag-uusapan namin na magsu-survive si Sir Rene dahil may sa-pusa ang taong 'yon. Paalam, hindi kayo mababaon sa limot!

Dec. 7 - Isa pang pagtugon sa pangangailangang seksuwal.

Nood ng "Enchanted" at "The Golden Compass" sa Megamall with Fernando aka Chyn aka Sky. Enjoy naman.

Palawan 2 later with Ruby, Deo and Levi. Sumakit ang paa ko sa kasasayaw. Parang hinataw ng baseball bat nang makauwi ako. namimintig.

Dec. 10 - Report ko sa MP 225 - Postmodernismo at isang sanay say ni Resil Mojares mula sa "house of Memories". Ayos naman, bibo-bibohan ako sa klase. Medyo na-comatose lang ako sa kadaldalan ni Zig. Matagal ko nang sinasabi, dapat matutunan ko ang teleportation. Si Rosmon, di pumasok.

Nagkita kami nina Quen at Cyrho sa Arcade. Gusto ni Cyrho, orderin ko ang it's-not-what-you-think para matikman din niya. 'Yoko ngang sumugal. Umorder na lang ako ng sizzling kabab. Alam ko namang di ako mahilig sa mga pagkaing amoy anghit, pero sige lang. Nando'n din si Sir Dodong Nemenzo. Di ba, may kasong rebelyon laban sa kanya? Nagpunta kami kay Oble pagkatapos pagmatikain ang labi ko. Picture-picture na naman. Umalis lang kami nang lapitan kami ng dalawang tanod at sabihing "Alas diyes na". 'Tangnang curfew!

Dec. 11 - Misa para kina Sir Nick at Sir Rene sa UP Chapel.

Kasama ko si Haids maghapon. Walang preno sa pagratatat ng mga kuwento ang kaibigan kong 'to. Walking information office talaga. Bumili na rin pala ako ng UP Centennial Planner. Mahirap na, baka maubusan ng suplay.

Excited ako sa klase namin kay Sir Jun sa MP 210 (Palihan 1: Kumbensiyon sa Iba't Ibang Anyong Pampanitikan). Akala ko kasi mag-ookrayan sa workshop. Tumawag na nga ako ng ambulansiya just in case na dumanak ang dugo sa katayan. Walang pasok. Suspended daw sabi ni Sir Jun dahil sa pagpili yata ng bagong Student Regent.

Nagpunta ako sa Dagohoy at nakinuod ng Princess Sarah at Amazing Race 12. Ayaw talaga sa akin ng baby ni Cyrho. Na-trauma yata nung nakalmot siya ng pusa dahil sa akin.

Humabol ako sa Conspiracy. As usual late na naman ako. Christmas Party ng LIRA. Andun si Sir Rio at Sir Joey na senglot na. Ang kulit ni Bebang. Ako rin, parang nakatira ng bato. Hyper sa pagpapa-picture.

Huling Habilin Kapag Natepok ni Rene Villanueva

(Maraming salamat kay Richard na nag-upload ng ilang bahagi ng "Huling Habilin Kapag Natepok", panapos na kabanata ng (Im)Personal: Gabay sa Panulat at Pagmamanunulat ni Rene Villanueva)

...Ang gusto kong pagdadalamhati para sa akin. Ayoko ng mga nagpapalahaw sa iyakan. Ayoko ng grief na Charito Solis, iyongkailangan pa ng dalawang tao sa magkabilang kamay para mapatahimik;ang gusto ko'y paninimdim na kalamay, mala-Lolita Rodriguez.

Hindi rin kailangang magluksa sa pamamagitan ng pagsusuot ng damit naitim o puti. Para hindi na gumastos pa. Tama na iyong kung anongdamit ang mayroon sila. Kahit bulaklakin o kulay-pula. Wala sa kulay ng damit ang pagluluksa, wika nga ni Fanny Garcia sa "Saan Darating ang Umaga?" Ang pagluluksa ay nasa puso, sa taimtim na panalangin namaging payapa sana sa kabilang-buhay ang kaluluwa ng pumanaw.

Gusto ko ng apat hanggang limang araw na lamayan. Sana ay maiburol ako kahit isang gabi lang sa UP Chapel. Sa lamayan sa UP, gusto kong alalahanin ako bilang tao: ama, kapatid, kaibigan at kakilala.

Kung ako ang masusunod, apat na magkakaibang programa sa lamayan, bago ang sa UP, ang gusto ko mairaos. Bawat gabi'y iba-iba ang tema: sa unang gabi, si Rene bilang guro; sa ikalawa, si Rene bilang mandudula o alagad ng teatro; sa ikatlo, si Rene bilang manunulat para sa mga bata. Gusto ko'y may pokus ang programa; para hindi malunod sa dalamhati ang mga makikiramay. Tiyaking hindi lamang mga big time at mga writer ang aanyayahang magsalita.

Kung may programang gagawin, dapat kasama si Edgar Ubales at si Dante ng PCTVF. Ayoko ng basahan ng tula; mas gusto ko ang straight talk.At ang pinakaaasam ko para sa huling gabi: sana'ymay isang gabi ng videookehan. Kantahan at kantiyawan. Wala nang pasenti-senti. Bawat isa ay pipili ng kantang dedicated sa akin siyempre. At ipapaliwanag ng kakanta kung bakit napili ang kantang iyon. Sa lamay, sana ay may malalaking notebook para maisulat ng mga makikiramay ang huling habilin nila sa akin at sa aking mga naulila, bukod sa rehistro ng mga dumalo sa burol. Ayoko ring bukas ang kabaong sa aking burol. Hind ko gustong dinudukwang-dukwang at sinisilip-silip ako habang nananahimik.

Natitiyak kong wala namang magbabago sa mukha ko para mapagbigyan ang curiosity ng ilan. Problema pa kung hindi maayos ang pagkaka-make-up sa akin. Ayokong magsuot ng barong sa burol ko. Gaya ni Mike, gusto kong ililibing nang karaniwan lang ang suot. Isang kumportableng pares ng damit; sana'y matingkad at masaya ang kulay: pula, orange o dilaw. Kung asul, powder blue. Kung kailangang magsapatos, tama na ang isa sa aking mga rubber shoes. Iyong ginagamit ko hanggang sa huling sandali.

Papunta sa sementeryo, sana ay patugtugin ang mga kanta mula sa Batibot. Kung may panahon o boluntaryo, maaaring ipaareglo ang funeral version ng theme song ng Batibot.

On a more serious note, sana'y maging okasyon ang pagyao ko para makapagtatag ng isang foundation. Pero ang gusto kong foundation ay iyong tutulong para sa training ng mga guro, facilitators, at resource person na ang gawain ay may kinalaman sa pagpapaunlad ng mga bata at kabataan. Trainors training ang gusto kong pokus ng foundation kung sakali. Mga bata at kabataan ang beneficiary, pero hindi direkta. Palagay ko, mas magiging mlakas ang impact atkontribusyon nito sa pagpapabuti ng buhay ng mga bata. At para masimulan ang pagtatayo ng foundation, maaaring singilin ang ilang tao na may utang sa akin. Iiwanan ko ang listahan sa isang kaibigan. Kailangan nilang magbayad kabilang ang interes. Bahala na ang mga opisyal ng ROV Foundation na magtakda kung magkano ang ipapataw na interes. Ang lahat ng ito'y napahiram ko sa pagitan ng 1999 at ng 2000.

Eniwey, ang lahat ng mga ito'y mga pangarap lamang.

Alam kong mahirap matupad, lalo kung wala na akong magagawa dahil nasa loob na ako ng kabaong. Huling hirit: Gusto kong mai-donate ang aking mga akda, lalo na ang mga draft sa UP Archives. Maraming salamat. At sa lahat, paalam!

Paalam, Sir Nick at Sir Rene

Nangilid ang luha ko nang mabalitaang pumanaw na si Sir Nick. Bigla ko tuloy naalala ang klase ko sa kanya sa Araling Pilipino. Maraming kaklase (hello, Flo!) ang naiinis sa akin dahil naka-uno ako sa klase samantalang kung hindi absent ay lagi akong late pumasok. Napaka-demokratiko ng paraan ng pagtuturo at talagang nakita ko ang passion niya sa buhay. Andami kong natutunan sa kanya, lalo na ang pagtatanong nang pagtatanong sa mga bagay-bagay.

'Pag nagkakasalubong kami dati, lagi niyang pinakukumusta ang kalagayan ng Isabela, lalo na ang mga dakila ngunit isinasantabing magsasaka. Nagsisimula kasi ang klase sa pagbabahagi ng mga balita. Ibinalita ko ang pagkapanalo ni Grace Padaca bilang gobernador laban sa mga naghaharing Dy sa probinsiya. Bali-balita kasing sinuportahan siya ng NPA. Dito marahil natuwa si Sir Nick. Simula noon, lagi siyang nagtatanong sa akin tungkol sa mga nagaganap sa Isabela.

Kanina, hinalukay ko ang folder niya sa Yahoo Mail ko. Hindi ko na napigil ang luha ko. Sabi sa akin ni Sir pagkatapos kong isabmit ang isang reaksyon tungkol sa bunga ng pakikianib ng Pilipinas sa Coalition of the Willing:

Magandang umaga. Maraming salamat sa iyong tumatananaw sa
malayo,naninidigan para sa soberanyang Pilipino at Iraqi,
tunay ngang mapagmasid at mapanuri. Binibigyan ito ng karampatang
ebalwasyon; mas mainam na makapagdala ka ng kopya sa klase,
para sa isang pagkakataon ay mabigyan natin ito ng pansin
at maibahagi mo mismo sa iyong mga kamag-aral. Inaasahan ko ang
iyong pagpapatuloy,

Sumasaiyo,

Sir

-------------------

Ito naman ang sinabi niya sa akin nang mapadalas ang pagliban ko sa klase at nang ibahagi ko sa kanya ang saloobin ko tungkol sa pelikulang "Insiang" ni Lino Brocka:

Magandang umaga. Mainam na nagpapatuloy ka ng pagbabasa mo,
laluna sa Noli; ituloy mo na ang pagkilala ke Tasyo, Elias,
Don Filipo, Salome,Sinang, Sisa at Crispin at  Basilio,
Padre Salvi at Sakristan Mayor.

Tungkol sa ugnayan ng ideolohiyang pambansa-demokratiko
at ideolohiya ng direktor o ng pelikula, ipagpatuloy mo
ang pagsuri mo. Para sa iyong kapakinabangan, maaari mong
tingnan ang libro kong KILUSANG PAMBANSA-DEMOKRATIKO
SA WIKA,na sa isang banda ay nagpapaliwanag kung ano
ang kilusang iyong tinukoy; oo, nasa Silabus nyo ito,
at babasahing nakakonteksto sa Unang Kilusang Propaganda
nina Rizal, del Pilar at Jaena, at sa Ikalawang Kiusang
Propaganda ng mga kabataan at estudyante ng dekada sisenta
at sitenta; syempre repleksyon din ito ng pagpapatuloy ng
Himagsikang 1896, at paglagpas dito, ng kasalukuyang
rebolusyong bayan. (Isa lamang itong daan ng pag-unawa;
ikaw ang makakatuklas ng kasagutan sa iyong katanungan!)

Hanggang sa muli,

Sir

P.S. Napaka-sexist mo yata sa pagtawag mo kay Insiang ng "scheming
bitch"!

Hindi man niya batid, isa si Sir Nick sa mga tinitingala kong guro sa Unibersidad. Tunay na inspirasyon. 'Wag kang mag-alala, Sir, magpapatuloy ang iyong nasimulan.

-----------

Nalungkot din ako nang makatanggap ng text message na yumao na si Sir Rene, ilang oras bago pumanaw si Sir Nick. Noong isang araw lang, pinag-uusapan namin ng ilang kaklase ang pagiging okrayista ni Sir Rene at ang kalbaryong pagdadaanan namin kung sakaling maging guro namin siya sa pagsulat. Isang malaking kawalan sa panitikan ng Pilipinas ang pagpanaw ni Sir Rene. Sa mga laking Batibot, ipagdasal natin ang kaluluwa niya.

Paalam, Sir Nick at Sir Rene.

Yossi and Jagger (2002)

Eytan Fox’s 67-minute film, “Yossi and Jagger” (2002), is a classic love story of two Israeli officers stationed in the Israeli-Lebanon border. Their love affair is placed side-by-side with the system that requires them to fight a cause they do not necessarily believe in. As most love stories told in film. “Yossi and Jagger” is predictable. At the onset, the film already presents an atmosphere of tragedy. True enough, Jagger dies in the end. Yaeli is one of the more interesting characters in the film, but it seems that the director is not interested on her. The editing is also somewhat choppy.

These flaws, however, are overshadowed by the superb ensemble acting, especially that of Ohad Knoler (Yossi) and Yuhuda Levi (Jagger). Their acting is so affecting and appealing that it makes relationships as presented in the film very believable: Knoler being the uptight and rigid company commander and Levi being the well loved and absolutely charming platoon commander. More specifically, Levi brings his character to vibrant life with the soft and borderline-flamboyant personality he projects on screen.

The chemistry between the two actors results in a believable relationship – the snowball fight scene which segues into the two men exchanging loving looks and kisses or Jagger’s playing of guitar and proposing his love for Yossi. A sure crowd pleaser is the scene when the typically cheerful Jagger is withdrawn and rigid when the usually stiff Yossi softens and awkwardly tries to make up with Jagger following a petty quarrel.

"Yossi and Jagger" is far from perfect in depicting homosexual love, but it surely has a space on my list of favorite films.

Paper Dolls (2006)

Tomer Heymann’s documentary, “Paper Dolls” (2006), is about the lives of a group of Filipino caregivers in Israel who call themselves Paper Dolls. They dress in drag and perform before an audience. At first, I thought the director’s presence in the film is somewhat self-serving, and for me, a documentary should be about the subject not the filmmaker. As the narration develops, however, his being there seems to be an integral part of the film: he becomes one of his subjects. This peculiar approach is a commentary on the sensitivity of filmmakers about their subjects.

The documentary successfully juxtaposes the dull and conservative part of Israel with the lively and colorful, albeit difficult lives of five gay migrant workers - Chiqui, Giorgio, Cheska, Jan, and Sally. It also shows the bonds between these friends and between them and the old people they take care of. Of particular interest is Sally’s heartwarming relationship with Chaim. “Paper Dolls” shows the personal struggles of these people alongside with the political problems in Israel.

Its shortcoming, however, is the unremarkable editing. There are some scenes that leave the audience wondering. For example, when Heymann tries to dress up like a Paper Doll, the scene shows him being transformed into one, and the next scene shows him removing the make-up. Also, the scene where Sally foes home to the Philippines and then suddenly back to Israel. Despite these flaws, “Paper Dolls” is still a joy to watch.

The Crying Wind (2002)

In a village in Okinawa, people revere a skull belonging to a kamikaze pilot as a protective idol. When the wind blows, the hole in the side of the skull produces a ghostly sound. “The Crying Wind”, directed by Yoichi Higashi, has a mystical tone it. However, it fails to deliver as a result of so-so characterization. The film tries to weave the background of each character – Masahi and his mother Kazue, his best friend Akira, Akira’s grandfather Seikichi, and the dying old woman who turns out to be related to the owner of the skull – but it only happens in the last part of the film. There are also off characters such as Masahi’s father who suddenly appears near the end and the old man who owns the garden. These problems are largely attributed to the loose script by Shun Medoruma.

Abduction: The Megumi Yokota Story (2006)

This documentary, directed by Chris Sheridan and Patty Kim, narrates the North Korean abduction in 1977 of 13-year-old Japanese girl, Megumi Yokota. Several Japanese were also abducted as part of the DPRK's program to train spies to acquire Japanese language and culture. The film focuses on the struggles of the girl's parents who have been searching for her for almost three decades. Particularly moving is their constant pressuring of the Japanese government to address the abduction issue before normalizing relations with North Korea. In 2004, North Korea released the surviving abductees in exchange for food aid. It was reported that Megumi committed suicide at the age of 29. Many doubted this report. Until now, her parents are determined to know the truth.

What I like in this documentary is that it touches on the personal issue as well as the tension between Japan and North Korea. It shows the determination of Megumi's parents and families and relatives of other abductees to search for their loved ones, while exposing the non-action and opportunism of the Japanese government. It also reveals how the DPRK uses the abduction issue as a bargaining chip to control Japan.The film is never melodramatic in the traditional sense. It is an effective piece that effortlessly engages the audience with the issues being presented and critiqued. Moreover, this detective tale is heart-stopping, thanks to the musical score and good direction.

The only flaw is that many viewers may see the documentary as a propaganda against the communist state. While it explains the purpose of North Korea in the abductions, it does so insufficiently. It does not present the wider picture of teh problem. Despite this shortcoming, "Abduction" is worth seeing.

Panaginip

Malakas ang ulan. Tumatakbo ako. Napakataray ng isang babae sa AS Walk. Mam Chari. Klase. Sabi ni Burik, # 14 daw ako sa report. Pumirma ako sa papel. I saw Bernadette's name and signature. Mam Chari entered the room. She called me by my first name. Inutusan akong kunin ang newspaper sa room 717. Nay binigay siyang collection ng photos sa ilang mga estudyante. bukas ang room niya. Met her babaeng anak. Taray. Leitmotif. Russia. Madamdaming bulaklak. taiwan. Makati. Burik. Jing. Ethel Booba. Burger King. Nagsalita si Mam Chari sa harap ng mga tao. Tuwang-tuwa ang crew ng BK. Pumunta kami sa tabing-dagat. Natawa si mam nang malamang ka-friendster namin ang Sex Bomb. lumangoy ako sa dagat. Natanggal ang tsinelas ko. Next scene. Someone asked me kung ano ang binago sa akin ni Mam Chari. I told him wala. John Cusack. Sinister something. S28 group. Underground society a la Knights Templar. Si Mam Chari ang leader. Simbahan. Karpentero.

Tinig at Kapangyarihan

Sa Tinig at Kapangyarihan: Mga Kuwentong Buhay ng Kababaihang Manggagawa sa Bahay (1999), inilantad ni Rosalinda Pineda Ofreneo ang karanasan ng mga manggagawa sa bahay sa industriya ng damit sa Bulacan, at tinalakay ang kapangyarihang nakapaloob sa kanilang pagpapahayag ng kanilang mga kuwentong buhay. Ang unang bahagi ng aklat ay pagpapaliwanag sa tunguhin at mga layunin ng aklat at pagtalakay sa mga batis na teoretikal na angkop sa pag-aaral ni Ofreneo. Inilarawan din sa bahaging ito ang konteksto ng mga kuwentong buhay – paggawa sa bahay sa industriya ng damit sa Pilipinas, pagkilos ng mga manggagawa sa bahay laban sa hindi makatarungang pamamalakad sa paggawa, kalakaran sa Bulacan sa ilalim ng sistemeng subcontracting, kalagayan ng mga manggagawa sa lalawigang ito, mga aral mula sa isang kooperatiba, at ang mga konsultasyon sa Bulacan. Ang pangalawang bahagi ay ang presentasyon ng mga kuwentong buhay na nakalap ni Ofreneo mula sa mga kababaihang manggawa sa bahay. Ang subheto ng pag-aaral ni Ofreneo ay mga babaing manggagawa sa bahay na kasapi sa organisasyong Pambansang Tagapag-ugnay ng mga Manggagawa sa Bahay (PATAMABA).

Sa panahon ng globalisasyon, ang layunin ng mga kompanyang multinasyunal ay makipagsabayan sa kompetisyon upang mapanatiling buhay ang kanilang negosyo. Isa sa mga paraan upang magkamal ng tubo ang mga kompanyang ito ang sistemang subcontracting. Sa kabuuan, mapangbansot ang sistemang ito sa panig ng mga manggagawa – ang isang pares ng sapatos na ibinenta ng 80 dolyar sa isang mall sa Amerika ay maaring gawa ng isang manggagawa sa Pilipinas na ang kinita lamang ay kulang-kulang isang dolyar. Sa kalakarang ito, mas dehado ang mga kababaihang manggagawa dahil, bukod sa suliranin ng kita, nahaharap din sila sa mga isyung may kaugnayan sa kasarian.

Sa sistemang aubcontracting, sobra-sobrang tubo ang nakakamal ng kompanyang multinasyunal, samantalang kakarampot ang kinikita ng manggagawa. Bukod sa napakababang kita na hindi aabot sa minimum na isinasaad sa batas, nahaharap din sila sa mga sumusunod na problema: iregularidad ng kanilang trabaho, hindi mainam na kondisyon sa paggawa, at kawalan ng benepisyo at kaseguruhang panlipunan. Ang mga suliraning ito ay lalo lamang nagpapabigat sa mga dati nang suliranin ng mga kababaihang manggagawa sa bahay – sapagkat tinitingnang pangsuplemento lang ang kanilang kinikita, nasasadlak sila sa mga gawaing paulit-ulit, nakakainip at sobrang mabusisi; at sa kanila rin iniaatang ang pag-aalaga sa kanilang mga anak at paggawa ng mga gawaing pambahay tulad ng pagluluto, paglalaba, at iba pa. Tunay na mardyinalisadong grupo ang mga manggagawa sa bahay:

[Ang mga kababaihang manggagawa sa bahay] ay isinasantabi bilang sektor ng lakas paggawa dahil hindi nakikita, hindi naririnig, at ni hindi nakukuwenta; mistulang kolonya hindi lamang ng imperyalistang negosyo, kundi pati na ng kapitalistang kabalat at ng kalalakihang nakikinabang sa kanilang trabaho at seksuwalidad. Sila ay naapi dahil sa kanilang kabansaan, uri, at kasarian. (11)

Inilahad din ni Ofreneo ang mga isyung kinaharap niya sa proseso ng pananaliksik tulad ng isyu ng pagsesentro sa mga subheto, pagtitimbang ng relasyon sa pagitan ng mananaliksik at ng mga kababaihang manggagawa sa bahay, at pag-igpaw sa agwat na namamagitan sa mananaliksik at sa paksa ng kanyang pag-aaral. Sa proseso ng pananaliksik, tinangka ni Ofreneo na buwagin ang hirarkiya sa pagitan niya at ng mga kasangkot. Ang mga manggagawa sa bahay ay naging mananaliksik din. Isang malaking kaibhan mula sa mga naunang kahalintulad na pananalaiksik ang pakikibahagi ng mga kabaihang manggagawa sa kolektibong pagsusuri at interpretasyon ng kanilang sariling kuwentong buhay at ng mga kinasapitan ng pananaliksik.

Sa pamamagitan ng kuwentong buhay, napalilitaw at nabibigyang-ngalan ang kasaysayan, kabuluhan, at kahulugan ng mga manggagawa sa bahay. Kaiba ang kuwentong buhay sa iba pang uri ng pasalaysay na teksto dahil hinuhusgahan ng nagkukuwento ang mga pangyayaring kanyang isinasalaysay. Sa pamamagitan ng pagsusuri ng mga pananaw nila sa mga pangyayari sa kanilang buhay, at kung paano sila kumikilos sa kanilang paligid, nagkakaroon ng mas malawak at malalim na pag-unawa tungkol sa paghubog ng kanilang pagkatao at ng lipunang kanilang ginagalawan. Ang kuwentong buhay ay isang teksto na nagbubukas ng espasyong pandiskurso para sa mga kaalamang mula sa ilalim, o mula sa mga kababaihang manggagawa sa bahay.

Ang Binatog, Bow!

I was surfing through the Net when I came upon a photo of binatog. My mouth began to water instantly. The thought of that concoction of boiled corn, condensed milk, and coconut (kinayod) thickened my scalp, made my lips shake involuntarily, and had me sweat profusely. That's me when I want to devour something really bad. At that time, I swear, could sell my soul for a plateful of binatog.

I thought my agony won’t last long, since I hear the batingting of the bicycle of the binatog vendor in the subdivision every afternoon. Well, that’s what I thought. When I heard the batingting, I grabbed a plate, rushed to the gate, and called the vendor. He was puzzled. “Magkano po ang binatog?,” I excitedly said, with the plate on my chest. Grinning, he opened the container. Kanin-baboy. It was so embarrassing I wished I had a paper bag to cover my face. When I turned my back, I heard the manong and the house helpers burst into laughter. Ah, I wanted to commit seppuku.

I went to the market and rummaged around every corner for binatog. Rien. Nichts. Nada. Nothing. As an act of desperation, I bought two pieces of corn (still attached to the cub), kinayod na niyog, and Carnation condensed milk. I had to make one of my own.

Not sure about the variety of corn, though. The corn used in binatog I know is whitish and bloated. The variety I bought was yellowish. I was told I had to overcook the corn to achieve this effect. However, after almost an hour of boiling, and my gasul was about to run out of gas, the corn kernels still hadn't turned white.

By the time I drained the kernels, my craving for binatog was gone. I had a lukewarm feeling about the finished product. It did not turn out the way I wanted it to be. Anyway, it was still a lamang-tiyan, so I had to eat it.

Kalbaryo sa BIR

Mabuti na lang at hindi ako marunong gumawa ng bomba. Kung hindi, pinasabog ko na ang isang building ng BIR. Iba talaga ang environment dito: hostile at walang pakialam sa mga taong willing magbigay ng perang kukurakutin din naman ng gobyerno. ‘Yong guard sa payment section, abot hanggang tenga na nga ang ngiti ko no’ng nag-inquire ako, aba, tinaasan ako ng boses. Naku, kung di ako nakapagtimpi, hinugot ko na sa tadyang niya ang baril. Bobogahin ko siya.

E, di nagpunta ako sa assessment section. Wow, umaatikabong tsismisan ang sumapak sa akin pagpasok ko ng pinto. Ang mga taxpayers, inuugat na ang mga paa sa kahihintay. Ang iba, tinutubuan na ng kamote. Puwede nang mag-harvest. Isang tao na lang at turn ko na. But no, umalis at umakyat sa second floor ang officer. Hintay. Hintay. 47 years. 48 years. Samamabitsmaderpakershet! Isa’t kalahating oras na, kumukulot na ang kulot kong buhok, di pa rin bumabalik ang officer!

Maraming salamat kay Gabriel Garcia Marquez, dahil kahit paaano, nabawasan ang pagka-inis ko. Habang nagpapatubo ng ugat sa paa, ang mga empleyado, tawanan nang tawanan. Kainan nang kainan. Samantalang kami – kaming ilang oras nang nasa BIR, kaming may mga iba pang mga lakad, kaming mga nagpapawis nang balde-balde – mukhang naghihintay sa wala. Tatakbo na sana ako sa lab para mag-culture ng cholera nang bumalik ang officer. Pagod na pagod na raw siya. Ok.

Turn ko na. Siyempre, mukhang anghel na naman ako (kahit sa loob-loob ko, para na akong nag-aalburotong Mt. Pinatubo). I was thinking, baka mahawa sila sa magandang aura ko. Mabuti naman at maganda nag pakikitungo niya sa akin. Kung hindi, mag-aamok talaga ako sa galit.

Hindi ko maintindihan, bakit gano’n ang trato ng mga empleyado sa mga taong pinagsisilbihan nila? Sure, napaka-toxic ng trabaho nila. Pero sana naman mag-improve ang customer service nila. Nakakabaliw!

Dreams

I wonder kung ano ang gustong i-convey na message/meaning ng mga panaginip ko kagabi.

Panaginip # 1: May isang baliw on the loose. Sinakal si Cyrus. Pinutulan ng paa si Cyrho. Pinugutan ng ulo si Anne Marie. Nagkalat ang ulo't paa sa lansangan. May party afterwards sa bahay nina Ate Luz.

Panaginip # 2: May lion (malaki, parang si Aslan sa 'The Lion, the Witch, and the Wardrobe') sa isang community center sa Sa Laguna. Dinaluhong ako. Hindi naman ako namatay, medyo nagkasugat-sugat lang. Pinagbayad ako ng Barangay Captain ng dalawang piso.

Panaginip # 3: Nasa bangka sina Auntie Josie at Uncle Pacio. Nalunod si Uncle. Lumitaw uli at nakipagkuwentuhan sa asawa.

Sabihin Kung Alin ang Naiba

UST Salinggawi's Controversial Wig

Alin, alin, alin ang naiba. Sabihin kung alin ang naiba

Heroes Personality Test

Your Score: Isaac Mendez

You scored 33 Idealism, 54 Nonconformity, 41 Nerdiness

I need painting supplies. Congratulations, you're Isaac Mendez! You're a talented, creative, artistic soul with a few demons you've been working to overcome. You are really passionate person and you are not afraid to express yourself or your emotions. Your best quality: Creativity and artistic talent. Your worst quality: A possibly addictive or indulgent personality

Link: The Heroes Personality Test written by freedomdegrees on OkCupid, home of the The Dating Persona Test

UP Rocks!

If I were president Roman, I'd declare a one-day holiday to celebrate UP Pep Squad's (and the UP community as a whole) victory in the 2007 UAAP CDC. With the five-year drought finally ending, one day is not enough to gloat. Until now, gustung-gusto ko pa ring asarin ang mga kaibigan from UST. It's such a joy watching their reactions. Kulang ang isang araw para makipagkuwentuhan sa mga kaibigan, i-download sa Internet lahat ng CDC videos at photos, makipag-argue sa pex at kung saan-saan pang forum, magbasa ng blogs, at magsulat ng blog entry. Andaming interesting na analysis, pasaring, pagyayabang, at pagbi-bitter-bitter-an. I'm too tired to post them here.

The following photos make me a proud Isko (The first 11 photos came from the Multiply site by Teresa Barrazo, and the rest were taken from ubelt.com):

Astig talaga ng UP Pep. Although not perfect ang routine, wala akong masabi sa galing nila. The gollowing passage says it all:

The lithe and blithe dancers were a sight to behold and the routines were impeccably executed, albeit extremely difficult and risky. Having incorporated a theme to their routine, theirs was a visual cacophony of timing, coordination and agility, a sonorous esprit de corps, proverbially rocking and rolling the coliseum. Congratulations UP!

--Inday, nanood ng UAAP Cheerdance

16 Sept 2007

9:40 am – Nabulahaw ako sa kiriring ng alarm clock. Masakit sa ulo kasi puyat.

10:20 am – Nag-check ng e-mail, umepal sa mga thread sa peyups.com, tiningnan kung sino ang mga taong nag-view sa profile ko sa friendster at multiply, nag-check ng mga nag-pm sa akin sa isang landian site, nag-check ng order sa niraraket ko, nanood ng past performance ng UP Pep Squad sa youtube, at nanood sandali (sandali lang naman) ng porn.

11:30 am – Watched “Kay Susan Tayo”. Yes, maka-Susan ako. Nagutom ako sa episode nila about delicacies ng Bulacan. Hindi pa ako naliligo, so medyo nagiging strong na ang musky scent ko, which I find a feast for the nose.

12:30 pm – Watched “One Flew Over he Cuckoo’s Nest” sa DVD. Di ko na tinapos kasi bibili pa ako ng cake para sa birthday ni Cyrus. Besides, napanood ko naman na ito before.

2:00 pm – Bought chocolate cake with colorful flowers (icing na maasim) sa Goldilocks.

2:30 pm – I was at Queenie and Cyrho’s boarding house in Dagohoy. Ane Marie, Brian, Tina, Judith and boyfriend, Xandy and Jay-R, Shiglyn and Badang were there. Sayang nga lang kasi hindi kumpleto ang barkada. Nevertheless, riot naman. Yamot na yamot ang birthday boy, may sinat kasi. Apat ang cake, sa’n ka pa. Hindi kasi nakapag-usap kung anu-ano ang dadalhin. Medyo na-hyper tuloy ako dahil sa excessive sugar intake.

3:00 pm - Watched UAAP Cheerdance Competition. We’re flyong high because, after a 5-year drought, nanalo rin, finally, ang UP Pep Squad. Second ang UST, and third ang FEU. I wanna gloat, pero sa separate blog entry na lang. Dahil sa pagkapanalo ng UP, ginanahan kami sa paglantak sa cake, ice cream at pancit. Arrrgghh. Sana Mang Boks lechon manok na lang ang dinala ko.

6:00 pm – Dumating si Abe and Ads, sumunod si Senya. Kumusta naman ‘yung isang platitong pansit na lang ang natira sa handa. Si Brian, nilalandi si Abe.

7:30 pm – We went to Apder, kung saan ‘yon, amin-amin na lang. Hanapin ninyo sa Philcoa. Isa itong videoke bar na ang pangunahing parokyano ay mga construction worker. Kung gusto mong dumugo ang tenga mo, Apder is the place to be. Dito, naghahalo ang balat sa tinalupan. I sang “Escape” (Enrique), “Mmmbop” (Hanson), and “I’ll Be There for You” (Moffats/Mofatts/Mafets/Whatever). Ayos lang kahit wala sa tono. Wala rin akong pakialam kung sinasapian ako ng iba-ibang boses. Si Brian, sobrang na-entertain ako sa kanya, dinaig ang ka-hyper-an ng isanlibong may ADHD. Madaling-araw na kaming umuwi.

Hello, Dubai?

Kelan ko lang napanood ang pelikulang "Dubai" ng Star Cinema. Napag-isip-isip ko tuloy, what if, iwanan ko ang Pilipinas at mag-Dubai na lang. Tutal, marami naman akong kilalang nandoon na ngayon: si Kuya Julius na engineer, si Ate Galet na bank teller, si Uncle Caloy na beautician, Si Ate Nenet na sales lady, at marami pa mula sa baranggay namin sa Isabela.

Ilang mga kaibigan na rin ang nagbabalak na mag-Dubai. Sina Etas at Charles, sisimulan na ang pag-aasikaso sa mga papeles next year. Si Richard, graduate ng clothing tech, masaya naman daw sa Dubai. Iniinggit niya nga kami na mala-Bora raw ang likod ng tinitirhan niya.

Sa hirap ng buhay ngayon sa Pilipinas, maraming Pinoy ang nakikipagsapalaran sa ibang bansa, partikular sa Dubai, kung saan may naghihitay na oportunidad. Napanood ko sa TV Patrol World, nangangailangan daw ito ng libu-libong engineers. Brain drain kung brain drain ito.

Ako nga, considering the plight of the teachers here, kino-konsider ko na rin ang option na mag-Dubai.

Ang Kalunus-lunos na Kalagayan ng Kaguruan

Gusto kong magturo. Dine-deny ko man noong una, calling ko yata ang magturo.

Sinubukan kong mag-aplay sa ilang kolehiyo at unibersidad. Nanlulumo ako. Paano ka naman mamo-motivate na magturo kung kakapiranggot ang suweldo? 80 pesos per hour sa isang IT school sa Fairview. 90-something pesos sa isang institute sa Cubao. Ang nakakainis pa, sasabihin lang sa 'yo kung magkano ang rate pagkatapos kang pagsuotin ng pagkapormal-pormal na get-up at paghintayin ng sanlaksang taon para ma-interview. Kailangan mo ring magdaan sa written exam na naglalaman ng napaka-outdated at napaka-irrelevant na mga tanong. Siyempre, hindi mawawala ang demo teaching, na hindi naman pinapansin ng ilang member ng faculty na bahagi ng audience. Aksaya sa laway. Pwe.

Ang nakakaloko pa, sa isang inaplayan ko, tinanong ako ng interviewer kung ano ang gusto kong ituro. Siyempre, sabi ko, Filipino o Panitikan, since knowledgeable naman ako sa subject na 'yan. Sabi ba naman niya, "English, gusto mo?" Ano ba naman 'yan, ate. Hinihimatay naman ang isang kaibigan tueing naalala ang masaklap na karanasan niya sa pagtuturo. Nagtapos siya ng Malikhaing Pagsulat sa Filipino. Una, pinagturo siya ng Agham Panlipunan. Ok lang, dahil kahit paano ay malapit naman sa tinapos niya. Nang tumagal, pinagtuturo na siya ng Natural Sciences! Nag-resign siya ura-urada.

Sabi ni Charles, isang kaibigan, ba't daw di ko na lang muna pagtiyagaan. For experience daw. Sabi ko naman, hindi ko maaatim na tapakan nang ganun ang propesyon ng pagtuturo. Parang hindi tao ang turing nila sa mga guro. Nagkakamal sila ng limpak-limpak na salapi mula sa tuition fee at kung anu-ano pang dagdag na bayarin ng mga naghihirap na estudyante. Ano ba naman yung gawing makatao ang pagtrato sa mga guro.

Si Kuya, kasalukuyang guro sa hayskul sa Isabela, kakarampot lang ang nakukuhang suweldo na kinakaltasan pa. Bukod dito, lagi ring delayed ang pasuweldo. Si Mama naman ay dating guro sa elementarya. Dahil sa napakababang sahod, nag-DH siya sa Taiwan. Hindi sinuwerte kaya umuwi pagkatapos ng isang taon. Awang-awa ako sa kanya dahil sa mga hirap na pinagdaanan niya. Pagkaraan ng dalawang taon, nagtrabaho siya sa Israel bilang tagalinis ng bahay ng kung sinu-sino. Mabuti naman at hindi siya na-ano ng giyera sa israel. Dahil hindi pa rin sapat ang kinikita, nakipagsapalaran siya sa UK bilang isang caregiver. Nakalulungkot na hindi mabigyan ng magandang kondisyon ng pamahalaang Pilipinas ang mga Pilipinong manggagawa.

Dahil sa nakapanlulumo kong karanasan sa pag-aaplay bilang maging isang guro at sa masaklap na kalagayan ng mga kaibigang guro, nina Kuya at Mama, nagdadalawang-isip tuloy ako kung itutuloy ko pa ang karera ko sa akademya.

Hello, Dubai?

On Marriage

(I've posted this entry somewhere. I'm reposting it since a friend is getting married soon.)

Kagabi, bumili ako ng Eden cheese at Milo sa isang tindahan sa labas ng subdivision. Tanong ng tindero: "Anong trabaho mo?" Nalukot nang bahagya ang balat sa noo ko. Close ba tayo? Tatay ba kita? Kuya ba kita? Naiinis kasi ako pag tinatanong ako ng mga personal na bagay ng mga taong di ko naman kilala. Freelance writer, sabi ko. Inunawa ko na lang. Ang weird kasi ng konsepto ng "loob" ng mga Pinoy, e. Sakop ng "loob" nila ang "loob" ng iba. Ibig sabihin, ang loob mo ay loob ko rin. In short, magpakialamanan tayo.

“May asawa ka na?” Ay, naku, alam ko na ang takbo ng usapan. Gusto ko mang sabihing meron na para matapos na ang usapan, hindi ko yata masikmurang magsinungaling. Wala pa ho, sagot ko. “Ha? Mag-asawa ka na.” Kitams.

Pilit ang mga ngiti ko habang sinasabing wala sa isip ko ang pag-aasawa. Gusto kong sabihin sa tindero: Ay, oho, excited na nga ho akong mag-asawa. Grabe, ang sarap ho siguro ng feeling na nakakulong ka sa isang kontrata. ‘Yung tipong hindi mo pwedeng gawin ang gusto mong gawin dahil nakatali ka na. Ang saya siguro no’n. And I’m sure, manong, mag-eenjoy akong umagatanghaligabi kasama ko ang asawa ko.

I really don’t believe in marriage. ‘Yung haharap ka sa pari, at ipapangako sa lahat na mamahalin ang asawa habambuhay, ay, ang hirap naman no’n. Hindi ako naniniwala sa kontrata ng kasal, pero naniniwala ako sa kontrata ng pagmamahalan. Sabi nga sa isang kuwento ni Eli Rueda Guieb III: “Iisa lang naman ang batas ng relasyon, pagmamahal. Kapag iyon ang nawala, wala na ring silbi ang katotohanan ng mga kontrata.”

Gusto ko sanang ipaliwanag sa tindero ang saloobin ko tungkol sa nakakatakot na “till death do us part”, pero ‘wag na lang, alam kong lalo lang niya akong kukulitin.

Kailangan ko yatang magpraktis kung paano magteleport. Para sa susunod na sabihan ulit ako ng mga tao sa paligid na mag-asawa na, madali na lang akong makaka-eskapo.

Takot ako sa Aso

Napag-usapan namin ng isang kaibigan kung anong childhood trauma ang hinding-hindi namin makakalimutan. Sabi niya, muntik na raw siyang mamatay nang tangayin ng agos habang naliligo sa ilog. Ako naman, sariwang-sariwa pa sa gunita ko ang pag-atake sa akin ng isang askal.



Dog lover ako no’ng bata ako. Nariyan si Tygra, na nakagat ng asong ulol, at tuluyang na-ulol. Sina Wooly at Booly, na pasttime ang pandadaluhong ng tao. Ang kawawang si Tyson, na sa pagkakatanda ko ay kinatay at pinulutan. Si Queenie (pasintabi sa isang kaibigan), na namatay nang mabulok sa sinapupunan niya ang mga asong pinagbubuntis niya. At ang pinakapaborito ko sa lahat, si Pilay (peeh-lai), na nasagasaan ng traktor no'ng tuta pa lang siya at nagkasakit ng isang milyong beses pero nabuhay pa rin nang matagal.


Pero nagka-phobia ako sa aso. Grade 4 ako noon. Galing ako sa eskuwela at bibili ng lutong-ulam kay Ate Lisa, ang maninindang kulay itim ang mga kuko. E, may nakasalubong akong isang pulutong ng mga malilibog na aso. Pinag-aagawan ang isang babaeng aso. Nang mapatapat ako sa kanila, kinahulan nila ako nang kinahulan. ‘Tong mga asong ‘to, akala yata kaagaw ako. Ang susunod na naalala ko na lang ay nang mahulog ako sa kanal, nakadapa. Pumatong sa akin ang isang nag-uulol na aso at gigil na kinagat ang likod ko. Nang tantanan ako, nanginginig akong tumayo, pumunta sa tindahan ni Ate Lisa, at bumili ng giniling. Parang ganito ang nangyari sa akin:

Ngayon ko lang na-realize ang matinding traumang sinapit ko noon. Imagine, putikan akong bumalik sa school. Tapos, si Mama, nagpa-panick na dahil ayaw kong sabihin ang nangyari sa akin. Niyuyugyog niya ang balikat ko, pero ayaw kong magsalita. Iyak ako nang iyak. Simula noon, talagang kinatakutan ko ang mga aso. Kelan na lang uli ako naka-recover.